İngilizce Metin: https://o-date.github.io/draft/book/going-digital.html

Dijital arkeoloji, arkeoloji çalışmalarını bir bütün olarak desteklemek amacıyla var olmalıdır. Ne gizli bir bilgi, ne de farklı bir düşünce ekolü olmalı, daha ziyade, geçmişin daha iyi ortaya çıkarılması, anlaşılması ve sunulması için mevcut tüm araçların kullanıldığı, iyi yapılmış bir arkeoloji olarak görülmelidir. Sonuç olarak dijital arkeoloji diye bir şey yoktur; olan veya olması gereken şey, hem teorik sorularımızı hem de metodolojik uygulamalarımızı daha iyi takip etmemizi sağlayan bilgisayar kullanımını arkeolojiye uygulamanın akıllı ve pratik yollarıdır (T. L. Evans, Daly, and MyiLibrary 2006). 

Düşüncenin ilk kısmına katılmakla birlikte, ikinci kısmı oldukça tartışmaya açıktır. Dijital arkeoloji diye bir şeyin var olduğuna inanıyoruz. Dijital araçlar, yasal ve kültürel yükümlülükler ağında var olurlar ve insanoğlunun şimdiye kadar ortaya çıkardığı diğer tüm araçlardan daha fazla olarak, kullanıcı üzerinde kendi eylemliliklerini uygulama kapasitesine sahiptirler. Dijital araçlar ve bunların kullanımı, teoriden bağımsız ya da teorik çıkarımlardan yoksun değildir. Dijital araçlar kullanıldığında tarafsızlık diye bir şey yoktur. Dijital arkeolojinin, daha geniş arkeolojik projenin içinde ayrı bir uzmanlık dalı olarak var olmasının –ya da olması gerektiğinin- nedeni budur.

10 Mart 2017’de Twitter’da başlatılan bir sohbette Graham şu soruyu sordu (tartışmanın başladığı mesaj dizisi burada): “dijital arkeoloji, arkeolojide bilgisayar kullanımıyla aynı şey midir?” Ortaya çıkan sohbet, çalışma konusundan, hesaplama gücünün araştırmacıya daha önce sorulması mümkün olmayan soruları sorma imkânı vermesine kadar geniş bir yelpazeye yayıldı. Diğer araştırmacılar, özellikle birçok teknoloji çalışanının beyaz, 20-35 yaş aralığındaki demografik yapısından kaynaklanan cinsiyet ve ‘çözümcülük’ sorunları göz önüne alındığında, dijital çalışmanın sıkça düşebileceği ‘teknolojik fetişizm’ türüne karşı bir uyarıda bulundular (arkeolojide teknolojik çözümcülük veya ütopyacılık eleştirileri için bkz. Morgan (2012), Joyce ve Tringham (2007), Tringham ve Lopez (2001), Morozov (2013) ve E. Kansa (2011)). Diğerleri ise dijital arkeolojiyi arkeolojiden ayrı düşünmenin ‘topluluğu giderek daha dışlayıcı hale getirme’ riski taşıdığı konusunda uyarıda bulundular ve bunun yerine arkeoloji alanında geniş katılım için çağrıda bulundular.

Graham’ın sorusu ile ilgili Twitter’daki konuşma ağacının görselleştirilmesi

Hanna Marie Pageau, buradan başlayarak yazdığı bir dizi tweet’te bu konuları özlü bir şekilde ele almıştır,

‘Dijital arkeolojinin açıkça dijital bileşeni vardır. Ancak bunun yalnızca bilgisayar kullanmaktan ibaret olduğunu söylemek, bir bilgisayar bilimcisinin bilim yapmak için bilgisayar kullandığını söylemek gibidir. Sizi bilgisayar kullanan bir arkeologdan dijital arkeoloji çalışan bir arkeoloğa dönüştüren belirli yöntemler olduğu konusunda ima edilen bir ekleme vardır. Arkeo-oyunlar bunun en açık örneğidir. Çünkü oyunlar genellikle dijital olarak düşünülse de, teknik olarak masa üstü oyunlar gibi çalışabilir ve doğası gereği dijital olmayabilir. Ancak oyunlarda temsil etiği üzerine çalışıyorsanız, bilgisayarı sadece bir araç olarak kullanmaktan çıkıp amaç [i]haline getiriyorsunuz demektir.

Dijital arkeolojiyi, arkeolojik soruları yanıtlamak için bilgisayar gücünün kullanılmasından ayıran önemli bir yönü amaç sorusudur. Bu bölümde, bu konuyu dijital yaklaşımların öğretimi açısından ele alıyoruz. Dijital arkeoloji öğretiminin sanat, kamusal arkeoloji ve dijital beşeri bilimlerin kesişme noktasındaki çalışmalara benzediğini öne sürerek – eğlenceli, deneyimsel ve deformatif biçimde ilerliyoruz. Kendi dijital arkeoloji pratiğinizi kurmanız için gerekli temel bilgileri sağlıyoruz. Dijital arkeoloji dünyasına giriş, organizasyon yeteneği ve dosya versiyonlama imkanının sağlanmasını gerektirir. Açık defter bilimi (ing. open notebook science) pratiği ile bağlantılıdır ve mümkün olduğunca en basit dosya formatlarını kullanarak ve tescilli yazılımlardan kaçınarak gelecekteki olası değişimlere hazır olmaya çalışır. Bunlar, dijital arkeoloji uygulamalarına ilişkin bu ders kitabının geri kalanının üzerine kurulduğu temellerdir.

Daha fazla okuma

Dijital arkeolojide ‘dijitalin kuramsallaştırılması’ üzerine kapsamlı bir tartışma için bakınız Taylor ve Perry (2018) (tam metin ResearchGate’de). Farklı dijital arkeoloji türleri üzerine bir tartışma için Cook ve Compton’a (2018) bakınız.

Referanslar

Evans, Thomas L., Patrick T. Daly, and MyiLibrary, eds. 2006. Digital Archaeology: Bridging Method and Theory. London ; New York: Routledge. http://proxy.library.carleton.ca/login?url=http://www.myilibrary.com?id=29182.

Morgan, Colleen Leah. 2012. Emancipatory Digital Archaeology. University of California, Berkeley.

Joyce, Rosemary, and Ruth E. Tringham. 2007. “Feminist Adventures in Hypertext.” Journal of Archaeological Method and Theory, no. 14: 328–58.

Trigham, Ruth, and Michael Ashley Lopez. 2001. “Virtual Systems and Multimedia (Vsmm 2001) 7th International Conference, Berkeley, California.” In, 271–79.

Morozov, Evgeny. 2013. To Save Everything, Click Here: The Folly of Technological Solutionism. PublicAffairs.

Kansa, Eric. 2011. “Introduction: New Directions for the Digital Past.” In, edited by Kansa E. C, S. W Kansa, and E Watrall, 1–26. UCLA Cotsen Institute of Archaeology Press.

Taylor, James, and Sara Perry. 2018. “Theorising the Digital: A Call to Action for the Archaeological Community.”

Cook, Katherine, and Mary E. Compton. 2018. “Canadian Digital Arcaheology: On Boundaries and Futures.” Canadian Digital Arcaheology: On Boundaries and Futures 42: 38–45.